De Wet minimum loon en minimumvakantietoeslag (WML) is op 1 januari 2018 uitgebreid met een artikel omtrent overwerk, ook wel meerwerk genoemd. Dit roept een aantal vragen op die we hieronder kort zullen behandelen:

1. Kun je overwerk verplicht stellen?
2. Moet overwerk altijd worden uitbetaald of anders: mag overwerk in vrije tijd worden ‘betaald’?
3. Wat is de hoogte van het salaris?
4. Moet over overwerk altijd vakantietoeslag worden betaald?
5. Moet je over overwerk een extra toeslag betalen?
6. Mag je opnemen in een contract dat overwerk is geïncorporeerd in het salaris (mede vanwege de aard van de functie?)
7. Valt extra reistijd onder ‘overwerk’?

Inleiding
Overwerk in de WML bestaat uit de meer gewerkte uren boven de afgesproken uren. Ben je in dienst voor 24 uur en werk je er 30 in een bepaalde week, dan werk je 6 uur over. (Sommige werkgevers beschouwen overwerk als ‘werk boven de voltijdse werkweek’; een en ander kun je ook regelen in het bedrijfsreglement.)

Op het moment dat de arbeidsduur niet duidelijk is afgesproken (bijvoorbeeld bij contracten waarin het minimum en/of maximum aantal uren is opgenomen) geldt het maximum aantal uren. Werk je meer uren dan het maximum aantal uren dan wordt dit beschouwd als overwerk (art. 13a lid 5 WML).

1. Verplicht?
   Overwerk kun je alleen verplicht stellen als dit is afgesproken, bij voorkeur in de arbeidsovereenkomst.  Op deze verplichting is de algemene regel van goed werkgever/nemerschap van toepassing. Het gaat om een belangenafweging. Heeft de medewerker belangrijke privéverplichtingen dan zouden deze moeten wijken voor de belangen van de werkgever; tegelijk kan het belang van de werkgever nog groter zijn,  bijvoorbeeld in het geval van een noodsituatie.
   Er zijn ook grenzen: de Arbeidstijdenwet is ook op overwerk van toepassing. De verplichting tot overwerk kan nooit zover gaan dat de regels in deze wet niet worden opgevolgd. Denk ook aan andere regels gekoppeld aan het beroep van de medewerker (bijv. de chauffeur en Rijtijdenwetgeving).
2. Wijze uitbetaling overwerk: in geld of in vrije tijd
   Overwerk moet worden uitbetaald in geld en wel in de eerste volgende loonperiode nadat het overwerk is verricht. Uitbetaling in vrije tijd mag alleen nog als dit is afgesproken in de CAO (gewijzigd met ingang van 1 januari 2019, daarvoor was afwijking in de individuele arbeidsovereenkomst nog mogelijk). Deze compensatie in vrije tijd moet uiterlijk op 1 juli van het jaar, na het kalenderjaar waarin deze is ontstaan, plaatsvinden (Art. 13 a lid 4 WML). Het verbod om overwerk in vrije tijd uit te betalen geldt overigens alleen als door die afspraak niet minimaal het wettelijke minimumloon wordt uitbetaald aan medewerker. Als dat wel het geval is, geldt deze restrictie niet. Bovendien is tijd voor tijd binnen één en dezelfde betaalperiode wel altijd toegestaan.
3. Hoogte salaris bij overwerk
   Overwerk wordt minimaal beloond op het niveau van het minimumloon, vermeerderd met vakantietoeslag (dus 108% van het Minimum Loon). Zie verder punt 4.
   Tegelijkertijd geldt de regel dat deeltijdwerknemers bij een gelijk aantal arbeidsuren dezelfde totale beloning moeten ontvangen als voltijdwerkers. Dit betekent dat een deeltijdwerker met een contractuele arbeidstijd van achttien uur per week voor het extra gewerkte negentiende uur dus dezelfde totale beloning dient te krijgen als een voltijdwerker voor negentien arbeidsuren ontvangt.
4. Vakantietoeslag over overwerk?
   Uitgangspunt is dat over overwerk ook 8% vakantietoeslag moet worden betaald. Hiervan kan bij CAO worden afgeweken. Dat is echter alleen toegestaan als het totale loon van de medewerker over al zijn gewerkte uren tenminste 108% van het wettelijke minimumloon bedraagt.
   Dus overuren van medewerkers die op het minimumloon zitten en die geen vakantietoeslag kregen over overuren, zijn  8% duurder geworden. Ook als er een CAO geldt waarin staat dat over overwerk alleen het salaris zonder vakantietoeslag wordt betaald. Is er geen CAO van toepassing, dan moet de werkgever over meerwerk altijd vakantietoeslag betalen.
5. Toeslag over overwerk?
   Sommige medewerkers zijn van mening dat zij altijd aanspraak kunnen maken op een extra overwerktoeslag. Dit is niet het geval, tenzij dit bij CAO is geregeld. Kijk dus in de eigen CAO of sprake is van een overwerktoeslag.
6. Overwerk geïncorporeerd in salaris?
   Bij bepaalde functies wordt vaak opgenomen dat overwerk wordt geacht te zijn geïncorporeerd in het salaris. De vraag is of dit in alle gevallen is toegestaan. In de WML staat immers nu opgenomen dat overwerk moet worden uitbetaald (artikel 13a) om te voorkomen dat medewerkers voor het totaal aantal gewerkte uren onder het minimumloon worden uitbetaald. Dat zal lang niet voor alle functies gelden, zeker niet voor de functies waarin een bepaling is opgenomen dat het verrichten van overwerk inherent is aan de functie en niet zal worden uitbetaald.

Uit de jurisprudentie volgt echter dat er ook dan grenzen zijn aan de mate van overwerk. Ook als in de arbeidsovereenkomst is opgenomen dat de functie met zich meebrengt dat regelmatig meer uren gewerkt moeten worden en dat de salarisvoorwaarden daarop zijn afgestemd. Overwerk mag niet bovenmatig zijn. Als redelijk aantal overuren per dag wordt ca. 1,5 à 2 uur gezien en het is dus acceptabel als deze uren niet apart worden uitbetaald.

1. Extra reistijd en overwerk
   Extra reistijd kan gekwalificeerd worden als overwerk als de medewerker in opdracht van werkgever moet reizen naar een andere arbeidsplaats dan normaal en deze op grote(re) afstand ligt van de woon/verblijfplaats en medewerker daardoor de normale arbeidsduur overschrijdt.

HRJ 15 januari 2018